Inhoudsopgave
Competentie betekent dat je de bekwaamheid hebt om iets goed te doen. Je bent in staat om een taak of baan effectief uit te voeren.
Competentie kan de kennis en vaardigheden omvatten die nodig zijn om een kwadratische vergelijking op te lossen. Maar het kan ook gaan om de veel grotere en meer diverse clusters van vaardigheden, of competenties, die nodig zijn om een multinationale onderneming te leiden.
Het begrip competentie sluipt ons leven binnen en dringt door in ons denken over de ontwikkeling van mensen van alle leeftijden – van nieuwe baby’s tot doorgewinterde professionals. We vinden het terug in moderne personeelsafdelingen op onze werkplek, en in innoverende scholen die experimenteren met competentiegericht onderwijs.
In feite bestaat competentie al enige tijd. De wortels van competentie liggen in een debat over algemene intelligentie – IQ of competentie.
Wat is het probleem met het meten van intelligentie?
Klassieke IQ theoretici hebben gezocht naar een test voor algemene mentale capaciteiten die niet verandert met opleiding of training.
De reden waarom ze een stabiele score willen, is om ons ervan te overtuigen dat ze een aangeboren bekwaamheid meten. Je wordt ermee geboren. En als je pech hebt, kun je er alleen maar mee omgaan.
Het probleem is dat vrijwel elke menselijke eigenschap kan worden veranderd door ervaring. We zijn wezens van verandering.
Al die verbazingwekkende, kleine dingen die we leren, maken ons zo’n fantastisch aanpassingsvermogen. Wat het ook is, intelligentie kan veranderen.
Goed voor mensen, slecht voor intelligentietesters. Het antwoord van de IQ testers is om tovenarij te gebruiken. Gebruik geheimzinnige problemen die niet op het dagelijks leven lijken. De test in mysterie hullen. Hou het geheim, zodat mensen niet kunnen leren hoe ze het moeten doen. Zeg dat het niet getraind kan worden, zodat mensen het niet eens proberen.
Dus, in plaats van een test die een diep, centraal aspect van geestelijk functioneren raakt, hebben we misschien een test van een zeer gespecialiseerde vaardigheid die weinig verband houdt met het dagelijks leven.
Je kunt veel nuttige dingen leren, en toch hetzelfde presteren op de intelligentietest. Je kunt ook beter worden in IQ-tests. Maar daarmee word je op school of op het werk niet veel wijzer.
Dus, waarom zouden we geïnteresseerd zijn in zo’n gespecialiseerde vaardigheid (competentie)? Je scoort weliswaar beter in deze tests, maar je kunt er verder niets meer mee. Dat is anders als je kiest voor ontwikkelingsgerichte coaching of zelf een vaardigheid gaat leren waarmee je verder kunt komen in je carrière of sport.
Wat is competentie?
In tegenstelling tot intelligentie is competentie rechtlijnig en transparant. Competentie voor een taak of functie betekent dat je bepaalde denk- of gedragswijzen hebt die van belang zijn voor de uitvoering van die taak.
Als je bijvoorbeeld een verkoper bent, dan beïnvloedt je vermogen om vertrouwen te wekken bij klanten de verkoop die je doet. Geloofwaardig overkomen is een deel van je competentie in die baan.
Hoe houden competenties verband met prestaties?
Als je wilt weten wat er nodig is om een goede wetenschapper, ondernemer, leraar, of iets anders te zijn, moet je het veld in gaan. Zoek en bestudeer deze mensen, gebruik makend van cognitieve veldonderzoekmethoden, om uit te vinden hoe de gedachten en handelingen van goede en slechte presteerders verschillen.
Natuurlijk is er een probleem met deze aanpak. Het gevaar is dat je uiteindelijk zeer veel, gedetailleerde lijsten van vaardigheden en kenniselementen krijgt voor elk belangrijk aspect van de werkprestatie.
Intelligentie probeert een magische sprong te maken van één gespecialiseerde vaardigheid naar mentale prestaties in het algemeen.
Competentie kan uitmonden in duizenden specifieke vaardigheden. De relevantie van elke vaardigheid kan worden gekend. Maar de lijst is niettemin overweldigend.
